Odpowiedzialność karna za bezprawne uzyskanie informacji
Zastanawiasz się, czy pozyskanie informacji bez zgody jej właściciela grozi postępowaniem karnym? Nie wiesz, czy nagrywanie poufnych rozmów jest zabronione? A może szukasz informacji na temat trybu postępowania karnego, w którym rozpoznawane są przedmiotowe zarzuty? W artykule znajdziesz informacje na temat:
- przesłanek odpowiedzialności karnej za bezprawne uzyskanie informacji,
- odpowiedzialności karnej za ujawnienie informacji bezprawnie uzyskanej,
- przypadkach legalnego nagrywaniu rozmów bez wiedzy wszystkich albo niektórych uczestników rozmowy,
- sposobie zainicjowania postępowania przygotowawczego w sprawie o tego typu przestępstwa.
Bezprawne uzyskanie informacji
Prawo karne penalizuje (przewiduje odpowiedzialność karną) za różnego typu zachowania mające na celu pozyskanie wiadomości poufnych w sposób nieuprawniony. Karze podlegać może zatem osoba, która bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, w jeden z następujących sposobów:
- otwierając zamknięte pismo,
- podłączając się do sieci telekomunikacyjnej,
- przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie,
- uzyskując dostęp do całości lub części systemu informatycznego osoby trzeciej,
- zakładając lub posługując się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem (nie chodzi tu tylko o urządzenia podsłuchowe ale każde, które pozwala na pozyskanie lub utrwalenie informacji – będzie to zatem także aparat fotograficzny, kamera, dyktafon, smartfon, a także aplikacja pozwalająca na dostęp do danych zgromadzonych na cudzym nośniku danych).
Możesz się zastanawiać, jakie informacje należy uznawać za poufne, w rozumieniu ww. przepisów prawa karnego. Ustawa nie wprowadza w tym przypadku odrębnej definicji, bądź wytycznych. Informacjami poufnymi będą zatem takie, które – niezależnie od przyczyn – uznajesz za takie. Innymi słowy, będą to wiadomości, których nie chcesz ujawniać wszystkim osobom, a także powziąłeś środki mające na celu zachowanie ich poufności. Przykładowo, ograniczyłeś krąg osób mających do nich dostęp, przesyłasz je szyfrowaną pocztą elektroniczną, itp.).
Wiadomościami takimi może być w szczególności tajemnica przedsiębiorstwa. Niemniej, poufność na gruncie omawianego przestępstwa, ma znaczenie szersze. Poufne będą zatem wszelkie dane o ile spełniają dwa ww. warunki (ograniczenie dostępu, zabezpieczenie informacji), nawet jeżeli nie są one wiadomościami posiadającymi szczególną wartość gospodarczą.
Bezprawne ujawnienie informacji
Nie tylko nielegalne pozyskanie danych może podlegać odpowiedzialności karnej. Takiej samej karze podlega osoba, która informację uzyskaną w sposób wskazany w poprzednim punkcie, ujawnia kolejnym podmiotom lub osobom.
Do popełnienia tego przestępstwa wystarczające jest samo ujawnienie tego typu danych, nawet gdy osoba taka nie pozyskała ich bezprawnie. Co więcej, ujawniający – aby narazić się na omawianą odpowiedzialność – nie musi otrzymać ujawnionych następnie informacji bezpośrednio od osoby, która w sposób bezprawny je uzyskała. Zakaz ujawniania tak uzyskanych informacji dotyczy więc każdego, do kogo informacje te dotarły.
Rzecz jasna nie musisz obawiać się pozyskiwania informacji od osób trzecich, o ile dochowasz należytej staranności by zweryfikować, czy wiadomości te pozyskane zostały w sposób legalny. Twoją czujność powinny wzbudzić przypadki proponowania tobie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa innego podmiotu, o ile nie pochodzą bezpośrednio od niego.
Odpowiedzialność karna
Za popełnienie opisanych w dwóch wcześniejszych punktach przestępstw ustawodawca przewidział takie same kary. Są nimi kara:
- grzywny,
- ograniczenia wolności (najczęściej przybiera postać wykonywania prac społecznie użytecznych w określonym przez sąd wymiarze),
- pozbawienia wolności do lat dwóch.
Niezależnie od powyższego, musisz pamiętać o odpowiedzialności karnej za bezprawne uzyskanie, wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa innego podmiotu. Została ona opisana w innym artykule na moim blogu.
Legalne nagrywanie rozmów
Jedną z form bezprawnego uzyskania informacji jest używanie urządzeń podsłuchowych, a nawet dyktafonu w celu utrwalenia wiadomości nieprzeznaczonych dla nagrywającego. Zastanawiasz się zapewne, kiedy informacje możesz traktować, jako przeznaczone dla ciebie. Będzie to miało miejsce zwłaszcza w następujących przypadkach, gdy nagrywasz rozmowę:
- której jesteś uczestnikiem, nawet bez wiedzy drugiej strony,
- twoich pracowników albo podwładnych, a jej treść dotyczy wykonywania pracy na twoją rzecz lub spraw związanych z twoim przedsiębiorstwem.
Co do zasady zakazane jest natomiast nagrywanie rozmów osób trzecich, w których nie uczestniczysz. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy rozmowa prowadzona jest w miejscu publicznym, w taki sposób, iż bez przeszkód mogły ją usłyszeć inne osoby.
Tryb ścigania przestępstw
Przedmiotowe przestępstwa ścigane są na wniosek osoby pokrzywdzonej. Oznacza to, że organy ścigania nie podejmą żadnych czynności, dopóki nie uzyskają wniosku zawierającego żądanie ścigania sprawcy od podmiotu, na którego szkodę dane przestępstwo zostało popełnione. Po złożeniu wniosku postępowanie prowadzone jest dalej przez organy ścigania. Rola pokrzywdzonego ogranicza się zatem jedynie do zainicjowania samego postępowania.
