Rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji

Zawarłeś z pracodawca umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ale pracodawca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków? A może pracodawca jednostronnie zwolnił cię z obowiązku przestrzegania zakazu konkurencji i odmawia wypłaty odszkodowania? Czy też chciałbyś rozwiązać umowę w sposób zwalniający obie strony z ich obowiązków? Z niniejszego artykułu dowiesz się:

• z jakim pracownikiem można zawrzeć umowę zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy,
• kiedy zakaz konkurencji przestaje obowiązywać byłego pracownika,
• jakie są skutki zwolnienia byłego pracownika z zakazu konkurencji,
• jak rozwiązać umowę w sposób zwalniający obie strony z ich obowiązków.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Na wstępie wyjaśnić należy, że umowa wprowadzająca taki zakaz może zostać zawarta tylko z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Informacjami takimi mogą być przykładowo, wiedza pracownika o profilu prowadzonej produkcji lub świadczonych usług pracodawcy oraz zapotrzebowaniu kadrowym i warunkach pracy, źródle dostaw, recepturach, itp.

Nadto, umowa ta zawiera się ją na czas określony, a pracodawca zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania byłemu pracownikowi za powstrzymanie się od wykonywania określonych czynności. Odszkodowanie takie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach

Wygaśnięcie zakazu konkurencji

Zasadą jest, że zakaz konkurencji wiąże byłego pracownika przez okres wskazany w umowie zawartej z pracodawcą. Kodeks pracy przewiduje jednak kilka przypadków, w których były pracownik zostaje zwolniony z tego zakazu przed upływem tegoż okresu, są nimi:

• ustanie przyczyn uzasadniających wprowadzenie takiego zakazu – przykładowo zakaz ustanie zatem, gdy informacje takie zostaną upublicznione, bądź stracą dla ciebie znaczenie albo ich ujawnienie przez byłego pracownika nie będzie wiązało się już z możliwością powstania szkody,
• niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania – jeżeli zaprzestaniesz wypłaty odszkodowania wynikającego z umowy o zakazie konkurencji, były pracownik zostanie – z mocy prawa – zwolniony z zakazu konkurencji względem ciebie. W zakresie tym istnieje jednakże jeden, bardzo ważny wyjątek. Mianowicie, jeśli pracownik podjął działalność konkurencyjną bezpośrednio po rozwiązaniu łączącego strony stosunku pracy, przed nadejściem terminu płatności pierwszej raty odszkodowania. W takim przypadku zakaz konkurencji nie ustanie z mocy prawa, a ty będziesz mógł domagać się odszkodowania, bądź kary umownej,
• jednostronne zwolnienie pracownika z zakazu konkurencji przez pracodawcę.

Co ważne, zaistnienie którejkolwiek z tych okoliczności pozostaje, co do zasady, bez wpływu na twój obowiązek – jako pracodawcy – do wypłaty uzgodnionego odszkodowania byłemu pracownikowi. Jeżeli zatem zaprzestałbyś wypłaty odszkodowania, były pracownik mógłby dochodzić zapłaty przed sądem.

Jednostronne zwolnienie z zakazu konkurencji

Szczególny przypadek zachodzi, gdy pracodawca jednostronnie zwalnia byłego pracownika z zakazu konkurencji. Pracownik bowiem może zachować się w takim przypadku na dwa sposoby:

• kontynuować powstrzymywanie się od określonych czynności, zgodnie z treścią umowy o zakazie konkurencji, w takim przypadku zachowuje on prawo do odszkodowania,
• zaprzestać przestrzegania zakazu konkurencji i rozpocząć prowadzenie działalności w zakresie nim objętym, wtedy były pracownik traci prawo do odszkodowania.

Rozwiązanie umowy ze zwolnieniem ze świadczeń

Jak wiemy, samo ustanie przyczyn uzasadniających istnienie zakazu konkurencji, czy też zwolnienie byłego pracownika z tegoż zakazu, nie powoduje wygaśnięcia obowiązku byłego pracodawcy, do zapłaty odszkodowania. Aby osiągnąć ten efekt należy:

• rozwiązać umowę o zakazie konkurencji za porozumieniem stron i zrzeczeniem się wzajemnych roszczeń,
• przewidzieć w pierwotnym tekście umowy odpowiednie klauzule, które pozwolą byłemu pracodawcy na uwolnienie się z obowiązku dalszej wypłaty odszkodowania pracownikowi.

W odniesieniu do drugiego z rozwiązań, w umowie o zakazie konkurencji z góry można postanowić, że zwolnienie byłego pracownika z zakazu konkurencji, spowodowane ustaniem przyczyn uzasadniających taki zakaz, wywoła skutek w postaci wygaśnięcia umowy.

Strony mogą również do umowy o zakazie konkurencji wprowadzać postanowienia dopuszczające wcześniejsze rozwiązanie tej umowy za wypowiedzeniem pracodawcy, jednak pod warunkiem, że w umowie tej zostaną wskazane okoliczności stanowiące niezbędną przesłankę i warunek wypowiedzenia umowy.

Dopuszczalne jest także wprowadzenie do umowy o zakazie konkurencji umownego prawa odstąpienia, bądź klauzuli warunku rozwiązującego. W tym ostatnim wypadku umowa uległaby rozwiązaniu wraz ze ziszczeniem się zastrzeżonego warunku.

Na marginesie należy jednakże wskazać, że jakiekolwiek postanowienia umowne, wyłączające obowiązek zapłaty przez pracodawcę byłemu pracownikowi odszkodowania w przypadku rozwiązania umowy o pracę w określonym trybie (np. bez wypowiedzenia z winy pracownika), byłyby nieważne. Wynika to z faktu, że przesłanką obowiązywania umownego zakazu konkurencji nie jest sposób wygaśnięcia stosunku pracy, a dostęp pracownika do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.