Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Zastanawiasz się, czy możesz zawrzeć ze swoim pracownikiem umowę o zakazie konkurencji obowiązującą po ustaniu zatrudnienia? Nie wiesz co umowa taka powinna zawierać? A może chciałbyś wprowadzić do niej karę umowną? W artykule znajdziesz informacje na temat:

• przesłanek zawarcia umowy o zakazie konkurencji z byłym pracownikiem,
• obligatoryjnych elementów takiej umowy, w tym czasu jej trwania i wysokości odszkodowania,
• klauzuli kary umownej za naruszenie działalności konkurencyjnej

Co to jest działalność konkurencyjna?

Na wstępie krótkiego wyjaśnienia wymaga pojęcie działalności konkurencyjnej. Przedsiębiorstwa uważane są za konkurencyjne jeżeli działają na tym samym rynku właściwym. Pojęcie to zaś składa się z kilku elementów. Pierwszych z nich jest tożsamość produktów lub usług oferowanych przez dane przedsiębiorstwa (tzw. tożsamość asortymentowa), drugim zaś tożsamość geograficzna rynków na których działa każde z nich – czyli oba przedsiębiorstwa muszą prowadzić działalność na tym samym obszarze, a przynajmniej obarczy te muszą się częściowo pokrywać.

Innymi słowy, aby dany przedsiębiorca był prowadził działalność konkurencyjną względem ciebie, musi oferować produkty lub usługi tego samego rodzaju co twoje oraz na obszarze, na którym działa również twoje przedsiębiorstwo.

Z kim można zawrzeć umowę o zakaz pracy u konkurencji?

Zakazem konkurencji nie może zostać objęty każdy z byłych pracowników, a jedynie z takimi, którzy mieli dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić ciebie, jako pracodawcę na szkodę. Chodzi tutaj przede wszystkim o know-how oraz inne tajemnice przedsiębiorstwa byłego pracodawcy. Informacją taką może być również wiedza o profilu prowadzonej produkcji lub świadczonych usług oraz zapotrzebowaniu kadrowym i warunkach pracy, źródłach dostaw, kooperantach, itp. Słowem wszystko to co ma istotną wartość gospodarczą dla pracodawcy.

Co umowa powinna zawierać o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy?

Prócz określenia zakazanych form aktywności zawodowej (prowadzenie działalności konkurencyjnej, jako przedsiębiorca, świadczenie pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie), umowa taka powinna wskazywać:

• okres obowiązywania zakazu konkurencji – przy czym, zakaz przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta przedmiotowa umowa, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz (np. legalnego upublicznienia objętych zakazem informacji) lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania
• wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy – przy czym odszkodowanie to nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie takie możesz jednakże wypłacać w miesięcznych ratach.

Podobnie, jak w przypadku umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, również i ta umowa powinna zawarta na piśmie. Brak tej formy oznaczać będzie jej nieważność.

Klauzula kary umownej w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Byłego pracownika nie wiążą ograniczenia odpowiedzialności obowiązujące w czasie trwania stosunku pracy. Ponosi on zatem pełną odpowiedzialność odszkodowawczą względem byłego pracodawcy. Dodatkowo, w orzecznictwie dopuszczono posługiwanie się w tego typu umowach klauzulami kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku powstrzymania się od działalności konkurencyjnej. Jej wprowadzenie, prócz  ułatwienia w dochodzeniu zapłaty, ma także duży walor prewencyjny. Dlatego też kary umowne są często wprowadzane do tego typu umów.

Były pracownik może również ponosić odpowiedzialność z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji popełnionych względem dotychczasowego pracodawcy. Temat ten zostanie omówiony w odrębnym artykule poświęconym nieuczciwej konkurencji.