Czy w umowie agencyjnej można przewidzieć zakaz konkurencji?
Jesteś agentem i zastanawiasz się, czy dający zlecenie może wprowadzić umowny zakaz konkurencji po ustaniu współpracy? Nie wiesz, na jakich warunkach taki zakaz może zostać ustanowiony? A może chciałbyś odwołać wcześniej wprowadzony zakaz konkurencji? W artykule znajdziesz informacje na temat:
- sposobu wprowadzenia zakazu konkurencji do umowy agencyjnej,
- warunków, jakie umowny zakaz konkurencji agenta powinien spełniać,
- możliwości odwołania zakazu konkurencji,
- przypadków, w których agent zostaje zwolniony z umownego zakazu konkurencji.
Zakaz konkurencji w umowie agencyjnej
Jeżeli zawarłeś umowę agencyjną, możesz wprowadzić do jej warunków umowny zakaz konkurencji agenta po rozwiązaniu tejże umowy. Ograniczenie to może zostać ujęte w treści umowy agencyjnej, jeżeli sporządzona została ona na piśmie albo w odrębnym porozumieniu zawartym w tej formie. Ograniczenie działalności konkurencyjnej musi spełniać wszystkie z poniższych warunków:
- może ono dotyczyć wyłącznie grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy agencyjnej, innymi słowy ograniczenie to nie może być ustanowione w szerszym zakresie, niż ten, w którym działał agent. Przykładowo, jeżeli agent sprzedawał określony towar na obszarze jednego województwa, to ograniczenie konkurencji może dotyczyć tylko tego towaru oraz województwa, w którym pracował agent,
- ograniczenie działalności konkurencyjnej nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy, możesz jednakże wprowadzić ograniczenie na krótszy okres czasu,
- jeżeli nic innego nie wynika ze ww. umowy albo porozumienia, a także umowa nie została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność (np. naruszenie umowy), byłemu agentowi należy się wynagrodzenie z tytułu ograniczenia możliwości prowadzenia przez niego działalności konkurencyjnej. Oznacza to, że w umowie możliwe jest wyłączenie wynagrodzenia należnego byłemu agentowi z tego tytułu. Możesz również określić jego wysokość. Dopiero, gdy umowa nie będzie wyłączała prawa do wynagrodzenia oraz nie będzie określała jego wysokości, znajdą zastosowanie reguły ustawowe. Zgodnie z nimi, byłemu agentowi należy się suma w wysokości odpowiedniej do korzyści osiągniętych przez ciebie na skutek ograniczenia działalności konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu możliwości zarobkowych byłego agenta. Jednym z mierników takiego wynagrodzenia mogą być zaoszczędzone przez ciebie prowizje, które byłyby należne agentowi od towarów sprzedawanych bez jego pośrednictwa, pomniejszone o koszty związane ze sprzedażą (np. promocja, reklama, prowizje innych osób, itp.). Z uwagi na fakt, że ustalenie wynagrodzenia agenta w przypadku braku określenia kwoty w umowie może prowadzić do sporu, zadbaj o określenie tej kwoty wprost w treści umowy agencyjnej.
Odwołanie zakazu konkurencji dla agenta – zakaz konkurencji w umowie agencyjnej
Będąc dającym zlecenie możesz odwołać umowne ograniczenie działalności konkurencyjnej agenta, jednakże jest to również obwarowane dodatkowymi warunkami:
- możesz to uczynić tylko do dnia rozwiązania umowy agencyjnej,
- po upływie sześciu miesięcy od chwili odwołania zostajesz zwolniony z obowiązku wypłacania ww. wynagrodzenia byłego agenta z tytułu obowiązywania ograniczenia w działalności konkurencyjnej – jeżeli zatem odwołanie nastąpi na co najmniej sześć miesięcy przed wygaśnięciem umowy agencyjnej, wypłacanie ww. wynagrodzenia nie będzie konieczne. Jeżeli zaś odwołasz je np. na trzy miesiące przed wygaśnięciem umowy, to wynagrodzenie będzie musiało być wypłacane przez okres dalszych trzech miesięcy (łącznie sześć od odwołania ograniczenia),
- odwołanie ograniczenia działalności konkurencyjnej wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności,
- odwołanie ograniczenia ma natychmiastowy skutek względem agenta, tzw. ograniczenie działalności konkurencyjnej przestaje go wiązać z chwilą odwołania go przez ciebie.
Zwolnienie agenta z zakazu konkurencji – zakaz konkurencji w umowie agencyjnej
W niektórych przypadkach były agent może zostać zwolniony z obowiązku przestrzegania ograniczenia w prowadzeniu działalności konkurencyjnej z mocy prawa.
Sytuacja taka będzie miała miejsce, jeżeli agent wypowiedział umowę agencyjną na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dający zlecenie. W takim przypadku bowiem może on zwolnić się z obowiązku przestrzegania ograniczenia działalności konkurencyjnej przez złożenie dającemu zlecenie oświadczenia na piśmie przed upływem miesiąca od dnia wypowiedzenia.
Uchybienie temu terminowi oznaczać będzie dalsze związanie byłego agenta przedmiotowym ograniczeniem. Samo zatem wypowiedzenie umowy agencyjnej z winy dającego zlecenie nie powoduje automatycznego wygaśnięcia ograniczenia w działalności konkurencyjnej. Agent, aby osiągnąć taki skutek, zobowiązany jest do dokonania dodatkowego aktu staranności w postaci złożenia oświadczenia:
- na piśmie,
- w terminie miesiąca od wypowiedzenia umowy.
Będąc agentem możesz również zawrzeć ww. oświadczenie wprost w treści wypowiedzenia umowy agencyjnej. Pamiętaj wszakże o zachowaniu formy pisemnej takiego wypowiedzenia. W innym bowiem przypadku oświadczenie nie będzie skuteczne i aby zwolnić się z ograniczenia działalności konkurencyjnej będziesz musiał złożyć kolejne oświadczenie, tym razem w formie pisemnej.