Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

Zastanawiasz się co stanowi tajemnicę twojego przedsiębiorstwa? Nie wiesz, jakie zachowania uznawane są za jej naruszenie? A może szukasz informacji na temat roszczeń, które przysługują w wypadku bezprawnego posłużenia się tajemnicą przedsiębiorstwa? W artykule omówione zostaną takie kwestie jak:

• co może zostać objęte tajemnicą przedsiębiorstwa,
• jakie zachowania uznawane są za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
• kiedy ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie będzie czynem nieuczciwej konkurencji,
• jakie roszczenia przysługują z tytułu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa,
• kiedy naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi przestępstwo.

Tajemnica przedsiębiorstwa

Aby konkretne informacje związane z prowadzoną przez ciebie działalnością gospodarczą mogły zostać uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa, muszą spełnić łącznie następujące warunki:

• powinny to być informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne twojego przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą,
• informacje te jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane albo nie są łatwo dostępne,
• podjąłeś, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Przykładowo, zadbałeś o odpowiednie klauzule poufności albo ograniczyłeś dostęp do tychże informacji jedynie osobom, którym są one niezbędne w wykonywaniu ich obowiązków pracowniczych.

Jak widzisz zatem, tajemnicą przedsiębiorstwa są objęte jedynie informacje posiadające dla ciebie wartość ekonomiczną, które nie są ogólnodostępne i dodatkowo chronisz je przed rozpowszechnieniem.

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

Obecnie, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, które uznawane będzie za czyn nieuczciwej konkurencji, może przyjąć jedną z trzech postaci: ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji bez podstawy prawnej. Przy czym każdy z tych terminów doczekał się ustawowego doprecyzowania. Zgodnie z nim:

• pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody i wynika z nieuprawnionego dostępu (np. włamania), przywłaszczenia (np. pracownik zabiera z biura dokumenty zawierające takie informacje), kopiowania dokumentów (np. pracownik wykonuje fotokopie dokumentów i przekazuje je konkurencji), przedmiotów, materiałów, substancji (np. wykonywane są zdjęcia prototypów, modeli, receptur, itp.), plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści,
• wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu (np. osoba zobowiązana do zachowania poufności narusza zakaz umowny i ujawnia pozyskane informacje konkurencji lub wykorzystuje na potrzeby własnej działalności) albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji (np. konkurent nakłonił twoich pracowników do pracy dla niego, czy też przez przekupstwo funkcjonariusza publicznego).

Co ciekawe, do drugiego z przypadków dojdzie także wtedy, gdy informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa zostaną przekazane osobie trzeciej (innej niż ta, która naruszyła twoją tajemnicę), a owa osoba trzecia osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w sposób nielegalny. W takim przypadku osoba trzecia również dopuści się czynu nieuczciwej konkurencji, gdy ujawni te informacje dalej albo wykorzysta je na swoje potrzeby.

Wyjątki

W kilku sytuacjach dopuszczenie się ww. czynów nie będzie stanowiło przejawu nieuczciwej konkurencji. Będzie to miało miejsce, gdy:

• pozyskanie informacji chronionych twoją tajemnicą przedsiębiorstwa nastąpiło w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem,
• ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, także wtedy gdy nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem (np. w procesie sądowym albo postepowaniu administracyjnym, gdy było konieczne do obrony albo dochodzenia roszczeń), w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego (np. gdy pracownik ujawnia recepturę, w której znajdują się substancje zakazane lub szkodliwe dla zdrowia), bądź gdy ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji (np. ujawnienie informacji członkom rady nadzorczej w spółkach pracowniczych albo delegowanym członkom związków zawodowych).

Roszczenia w przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa

W razie naruszenia tajemnicy twojego przedsiębiorstwa w sposób, który chociażby zagrażał twoim interesom, nawet jeżeli finalnie do takiego naruszenie nie doszło, możesz żądać:

• zaniechania działań skutkujących takim naruszeniem, np. powstrzymanie się przed dalszym ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa, bądź wykorzystywaniem informacji nią objętych przez osobę, która posiada je nielegalnie,
• usunięcia skutków naruszenia, np. wycofanie z rynku produktów wytworzonych na podstawie wykradzionych informacji,
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, np. opublikowanie przeprosić w prasie. Co więcej, możesz wystąpić do sądu, aby ten zobowiązał pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie,
• naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych, np. wypłatę odszkodowania za utracony zysk wobec wprowadzenia na rynek analogicznego produktu opartego o ten sam model, którego dane pozyskano nielegalnie, alternatywnie możesz żądać naprawienia szkody przez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę twojego przedsiębiorstwa,
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych, np. zysków ze sprzedaży takich produktów,
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli przedmiotowy czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Sąd, na twój wniosek, może także orzec o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub ich przekazanie tobie i zaliczenie ich wartości na poczet odszkodowania.

Względnie, zamiast orzekać o ww. wyrobach i opakowaniach, czy też o obowiązku zaniechania naruszenia, bądź usunięcia jego skutków, sąd może zasądzić na twoją rzecz wynagrodzenie, w wysokości nie wyższej niż wynagrodzenie, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji.

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, jako przestępstwo

W niektórych przypadkach osoba dopuszczająca się omawianego czynu nieuczciwej konkurencji może spotkać się także z zarzutami karnymi. Będzie to miało miejsce w następujących przypadkach, gdy:

• dana osoba wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do ciebie (np. wynikającemu z umowy o zachowaniu poufności), ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę twojego przedsiębiorstwa i przez to wyrządza tobie poważną szkodę – osoba taka podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2,
• osoba uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej – podlega ona takiej samej każe, jak za ww. przestępstwo,
• doszło do ujawnienia lub wykorzystania informacji stanowiącą tajemnicę twojego przedsiębiorstwa, z którą osoba trzecia zapoznała się, biorąc udział w rozprawie lub w innych czynnościach postępowania sądowego dotyczącego roszczeń z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa albo przez dostęp do akt takiego postępowania, jeżeli w postępowaniu tym została wyłączona jawność rozprawy – osoba taka podlega ona takiej samej każe, jak za ww. przestępstwa.

Jak widać, sprawca naruszenia może spotkać się nie tylko z odpowiedzialnością cywilnoprawną, ale także karną. Niemniej, w przypadku tej ostatniej, ściganie ww. przestępstw następować będzie dopiero na twój wniosek. Policja lub prokurator nie zajmie się zatem sprawą z urzędu.